Ο σημαντικός ρόλος του σχολικού νοσηλευτή

Στο παρόν άρθρο απαντά αναλυτικά σε ερωτήσεις μας ο κ. Καραγιάννης Χρήστος, Σχολικός Νοσηλευτής ΕΝ.Ε.Ε.ΓΥ.-Λ.*, Εργαστηριακός Συνεργάτης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και Γενικός Γραμματέας της Ναυταθλητικής Ένωσης Λαμίας

* Ενιαίο Ειδικό Επαγγελματικό Γυμνάσιο- Λύκειο

TeaMaria: Ποια είναι τα καθήκοντα ενός σχολικού νοσηλευτή;

κ. Καραγιάννης Χρήστος:

• Άμεση παροχή φροντίδας σε άρρωστο ή τραυματισμένο παιδί ή μέλος του προσωπικού
• Ευαισθητοποίηση των μαθητών σε κανόνες ατομικής υγιεινής και προφύλαξης από κινδύνους. Έχουν ως κύριο έργο την αγωγή και την προαγωγή της υγείας, με σκοπό τη διατήρηση και βελτίωση της υγείας στον σχολικό πληθυσμό.
• Αντιμετώπιση ατυχημάτων (πρώτες βοήθειες)
• Διδασκαλία πρώτων βοηθειών στο προσωπικό του σχολείου
• Εμπειρογνώμονας (παρέχει πληροφορίες υγείας στο προσωπικό και επαγγελματικές πληροφορίες σχετικά με αλλαγές στο σχολικό περιβάλλον και την επίδραση στην υγεία των παιδιών)
• Επισκέψεις στην κοινότητα για προώθηση εκδηλώσεων αγωγής υγείας

Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας

• Αγωγή υγείας για διάφορες δεξιότητες στα παιδιά
• Διεπιστημονική προσέγγιση με ψυχολόγο και κοινωνικό λειτουργό μετά από συνέντευξη με τους γονείς για τον καθορισμό του επιπέδου γνώσης τους σε θέματα υγείας
• Συμμετοχή στον έλεγχο και την παρακολούθηση της υγιεινής κατάστασης του σχολικού περιβάλλοντος (αίθουσες, κοινόχρηστοι χώροι, κυλικείο) και σύσταση στους αρμόδιος για τη λήψη των απαραίτητων μέτρων για την προστασία των μαθητών
• Πρόληψη τραυματισμών με εκπαιδευτικά προγράμματα σχετικά με κυκλοφοριακή αγωγή, ζώνες ασφαλείας
• Πρόληψη κατάχρησης ουσιών και αλκοόλ με εκπαιδευτικά προγράμματα σχετικά με τις επιπτώσεις τους στην υγεία
• Πρόληψη ασθενειών με αγωγή υγείας σε θέματα που αφορούν υγιεινούς τρόπους διαβίωσης, όπως σωστή διατροφή, τη σπουδαιότητα της άσκησης και την αποφυγή καπνίσματος
• Προγράμματα Αγωγής υγείας με συμμετοχή και των γονέων των παιδιών
• Ευαισθητοποίηση, ενημέρωση και πρόταση ειδικών χειρισμών στο ειδικό βοηθητικό προσωπικό, στα θέματα ατομικής υγιεινής των μαθητών και συνεργασία με όλο το προσωπικό του σχολείου και τις υγειονομικές υπηρεσίες για θέματα της αρμοδιότητας τους
• Συμμετοχή σε κατ’ οίκον επισκέψεις για την αξιολόγηση των αναγκών της οικογένειας
• Συμμετοχή στη διαμόρφωση πολιτικών και στόχων υγείας στο σχολείο
• Εμβολιασμοί

Δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας

• Φροντίδα τραυματισμένων μαθητών και εκπαιδευτικών. Αντιμετώπιση αιφνίδιων αδιαθεσιών, ασθενειών ή ατυχημάτων που προκύπτουν κατά τα διαλείμματα ή κατά τη διάρκεια σχολικών δραστηριοτήτων
• Αξιολόγηση της σοβαρότητας της κατάστασης και παραπομπή στις αρμόδιες υπηρεσίες
• Υπεύθυνος για την ενημέρωση της οικογένειας και σε περίπτωση ατυχήματος, συνοδεύουν τον μαθητή κατά τη μεταφορά του σε νοσηλευτικό ίδρυμα και παραμένουν σε αυτό μέχρι την άφιξη του γονέα ή του κηδεμόνα
• Υπεύθυνος για την προετοιμασία σχεδίου έκτακτης ανάγκης

Το σχέδιο πρέπει να περιλαμβάνει: Πότε γίνεται κλήση του ΕΚΑΒ, Πως θα γίνει η μεταφορά ενός παιδιού, Εάν δεν βρίσκεται στο σχολείο ο νοσηλευτής θα πρέπει τουλάχιστον 2 άτομα να αναλάβουν την ευθύνη

• Εκπαίδευση τεχνικών πρώτων βοηθειών σε όλο το προσωπικό και ιδιαίτερα στον γυμναστή του σχολείου
• Εξατομικευμένο πρόγραμμα για μαθητές με αλλεργίες  σε τρόφιμα, ευαισθησία σε δήγματα εντόμων και χρόνιες ασθένειες
• Υπεύθυνος για τον εξοπλισμό του φαρμακείου του σχολείου και της νοσηλευτικής αίθουσας
• Χορήγηση φαρμάκων μόνο κατόπιν ιατρικής γνωμάτευσης και τηλεφωνικής επικοινωνίας με τον ιατρό και συγκατάθεσης των γονέων
• Αναγνώριση παιδικής κακοποίησης ή παραμέλησης με διεπιστημονική προσέγγιση με ψυχολόγο και κοινωνικό λειτουργό
• Αξιολόγηση των παιδιών και ενδεχόμενη παραπομπή σε ιατρό
• Ψυχολογική υποστήριξη των παιδιών (συνεργασία με ψυχολόγο και κοινωνικό λειτουργό)
• Συμβουλευτικός ρόλος σε γονείς και διδακτικό προσωπικό

Τριτοβάθμια φροντίδα στα σχολεία

• Αντιμετώπιση χρόνιων περιστατικών
• Να είναι ενήμερος για τη θεραπεία που ακολουθούν

Στόχοι – ιεραρχικά

• Πρόληψη ατυχημάτων – Ασφάλεια σχολικού περιβάλλοντος
• Αγωγή και υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών στην καθημερινότητα των μαθητών
• Εκπαίδευση διδακτικού προσωπικού σε θέματα αντιμετώπισης ατυχημάτων
• Αγωγή και προαγωγή της υγείας με σκοπό τη βελτίωση της ζωής των μαθητών

TeaMaria: Ποιο πρόγραμμα ακολουθεί ο σχολικός νοσηλευτής και πώς καταρτίζεται αυτό;

κ. Καραγιάννης Χρήστος:

• Ακολουθεί συγκεκριμένο πρόγραμμα, το οποίο καταρτίζει σε συνεργασία με τον διευθυντή του σχολείου, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες των μαθητών, τις οδηγίες των θεράποντων ιατρών και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα των μαθητών.
• Διαμορφώνει σχέδιο επείγουσας παρέμβασης λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες των υποστηριζόμενων μαθητών. Σε συνεργασία με τον διευθυντή του σχολείου ενημερώνει και δίνει κατάλληλες οδηγίες στο προσωπικό του σχολείου προκειμένου να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στη λήψη μέτρων πρώτων βοηθειών για την αντιμετώπιση έκτακτου περιστατικού, ακόμα και στην περίπτωση απουσίας του από τη σχολική μονάδα.
• Προτείνει τη λήψη των απαραίτητων μέτρων σε σχέση με τη λειτουργία της σχολικής μονάδας ή απαραίτητων τεχνικών παρεμβάσεων ή επιβεβλημένων συνθηκών υγιεινής που αφορούν την προστασία των μαθητών.
• Σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς των τάξεων και όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο, ενημερώνει τους μαθητές των τάξεων, με κατάλληλο τρόπο και εποπτικό υλικό ανάλογα με την ηλικία των μαθητών, προκειμένου να είναι προετοιμασμένοι για την αντιμετώπιση έκτακτου περιστατικού που πιθανόν να συμβεί εντός της αίθουσας ή του προαύλιου χώρου ή σε δραστηριότητα εκτός σχολικού χώρου, με στόχο την αποφυγή καταστάσεων πανικού, τη διατήρηση της ψυχραιμίας και την ενημέρωση των υπεύθυνων εκπαιδευτικών.
• Καθ’ όλη τη διάρκεια της εκτέλεσης των καθηκόντων του τηρεί απαρέγκλιτα το απόρρητο όπως ορίζεται από τις ισχύουσες διατάξεις.
• Για κάθε υποστηριζόμενο μαθητή τηρείται ατομικός φάκελος και φροντίζει για την ενημέρωση αυτού με το ιατρικό ιστορικό του μαθητή, τις έγγραφες ενημερώσεις ή οδηγίες που έχει λάβει από τους γονείς ή κηδεμόνες και τους θεράποντες ιατρούς, το υποστηρικτικό πρόγραμμα του μαθητή, το σχέδιο επείγουσας παρέμβασης και αντιμετώπισης και καταχωρεί, παρατηρήσεις, καταγραφές συμβάντων, κ.α. Οι ατομικοί φάκελοι φυλάσσονται σε ασφαλές σημείο στο γραφείο του διευθυντή ή του συλλόγου διδασκόντων του σχολείου.

TeaMaria: Τι πρέπει να περιέχει το φαρμακείο ενός σχολείου;

κ. Καραγιάννης Χρήστος:

• Ρολό λευκοπλάστη (π.χ. leukosilk)
• Αποστειρωμένες γάζες
• Αυτοκόλλητες αποστειρωμένες γάζες (αδιάβροχες και μη)
• Αυτοκόλλητα ράμματα αποστειρωμένα
• Βαμβάκι
• Στιγμιαία παγοκομπρέσα (κυρίως για εκδρομική χρήση)
• Γάντια μιας χρήσης
• Ψαλίδι κοινό
• Θερμόμετρο
• Φυσιολογικό ορό (για ευκολότερη χρήση, προαιρετικά και συσκευές ορού απλές)
• Αντισηπτικό διάλυμα (προσοχή, εάν χρησιμοποιείτε ιωδιούχο διάλυμα)
• Αντισηπτικό διάλυμα χεριών με αντλία
• Τεχνητά δάκρυα (π.χ. natural tears)
• Καταπραϋντική γέλη δήγματος & νυγμού εντόμων (προτείνεται το φυτικό προϊόν “after nip”)
• Αλοιφή για εγκαύματα (προτείνεται “bepanthοl”)
• Αιμοστατική κρέμα (προτείνεται “emofix”)
• Αυτοκόλλητα επιθέματα (τύπου hansaplast)
• Ελαστικοί επίδεσμοι
• Παγοκύστες
• Ψυκτικό σπρέι
• Αιμοστατικές-οι γάζες & επίδεσμοι
• Σύριγγες
• Βελόνες ινσουλίνης (για αφαίρεση ξένου σώματος)
• Σκευάσματα έμμηνου ρύσεως (σερβιέτες)
• Πλαστικά ποτήρια μιας χρήσης
• Κίτρινος κάδος αιχμηρών απορριμμάτων
• Πιεσόμετρο (για το προσωπικό)
• Παυσίπονα – αντιπυρετικά (για το προσωπικό)

TeaMaria: Πόσο σημαντική είναι η επιμόρφωση του προσωπικού του σχολείου στην παροχή πρώτων βοηθειών και πώς μπορεί κάτι τέτοιο να επιτευχθεί;

κ. Καραγιάννης Χρήστος:

Είναι ίσως από τα πιο σημαντικά κομμάτια που έχει να διαχειριστεί ένας Σχολικός Νοσηλευτής στον χώρο του σχολείου. Η επιμόρφωση του προσωπικού σε θέματα πρώτων βοηθειών δεν έχει να κάνει με την επιμόρφωση μόνο σε αυτό καθ’ αυτό το σχολικό περιβάλλον, αλλά σε όλη την κοινωνική παρουσία των εκπαιδευτικών και αποτελεί ευαισθητοποίηση και προαγωγή του κοινωνικού συνόλου σε θέματα αγωγής υγείας. Άλλωστε αυτό που σήμερα μας φαίνεται πολύ μακρινό και αφορά τους “άλλους”, αύριο θα αποτελεί μέρος της δικιάς μας ζωής και θα αφορά εμάς τους ίδιους. Η επιμόρφωση, λοιπόν των εκπαιδευτικών δεν είναι δικαίωμα τους, αλλά καθήκον τους, μιας και προϋπάρχει ευθύνη απέναντι στους μαθητές. Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί με οργανωμένα σεμινάρια, στα κενά των εκπαιδευτικών ή εκτός σχολικού ωραρίου, όπου θα συμμετέχει το εκπαιδευτικό και όχι μόνο προσωπικό, καθώς και οι γονείς.

TeaMaria: Σε ποιες ομάδες πληθυσμού είναι απαραίτητος ο αντιγριπικός εμβολιασμός;

κ. Καραγιάννης Χρήστος:

• Σε ενήλικες και παιδιά με αυξημένο κίνδυνο θανάτου ή/και σοβαρών επιπλοκών από γρίπη
• Σε άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή ή φροντίζουν βρέφη μικρότερα των 6 μηνών ή άλλα άτομα που ανήκουν στις ομάδες κινδύνου
• Σε εργαζόμενους σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και λοιποί εργαζόμενοι)
• Σε κλειστούς πληθυσμούς (τρόφιμοι και προσωπικό ιδρυμάτων, στρατεύσιμοι στα κέντρα κατάταξης και ειδικά όσοι κατατάσσονται κατά τους μήνες Οκτώβριο – Μάρτιο κλπ)
• Σε άτομα που έρχονται σε συστηματική επαφή με πουλερικά και χοίρους (πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι, κτηνίατροι, εκτροφείς, σφαγείς κλπ)
• Άτομα ηλικίας > 60 ετών
• Παιδιά και ενήλικες με έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα: Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες, Καρδιακή νόσο (πλην της ΑΥ), Ανοσοκαταστολή οποιασδήποτε αιτιολογίας, Δρεπανοκυτταρική νόσο (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες), Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα, Χρόνια νεφροπάθεια, Νευρομυϊκάνοσήματα
• Έγκυες (ανεξαρτήτως ηλικίας κύησης), λεχωίδες, θηλάζουσες
• Άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία (ΔΜΣ > 40 kg/m2)
• Παιδιά που παίρνουν μακροχρόνια σαλικυλικά

TeaMaria: Τι γνώμη έχετε για την αλόγιστη κατανάλωση αντιβιοτικών;

κ. Καραγιάννης Χρήστος:

Μόνο μετά από επίσκεψη σε ιατρό και μόνο κατόπιν ιατρικής οδηγίας. Δεν παίρνουμε αντιβιοτικά μόνοι μας για κανέναν απολύτως λόγο. Το μόνο που θα πετύχουμε είναι να εξασθενήσουμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα πολύ νωρίς και αναίτια. Αυτό πρέπει να γίνει συνείδηση σε όλους και περισσότερο στους γονείς.

TeaMaria: Πώς μπορούμε να προφυλαχτούμε όταν μία ίωση ή μια εποχική γρίπη βρίσκεται σε έξαρση;

κ. Καραγιάννης Χρήστος:

Να ακολουθούμε τους κανόνες ατομικής υγιεινής. Να καθαρίζουμε και να απολυμαίνουμε πολύ καλά τους χώρους που χρησιμοποιούμε, αλλά και τα αντικείμενα. Να αποφεύγουμε γενικά χώρους συνωστισμού.

TeaMaria: Ποιους κανόνες υγιεινής οφείλουμε να τηρούμε;

κ. Καραγιάννης Χρήστος:

Το βασικό είναι να ακολουθούμε τους κανόνες ατομικής υγιεινής, που είναι οι ακόλουθοι:

• Αποφυγή επαφής χεριών με τα μάτια, τη μύτη και το στόμα για τη μείωση του κινδύνου μόλυνσης.
• Σε βήχα ή φτέρνισμα κάλυψη της μύτης και του στόματος με το μανίκι στο ύψος του αγκώνα ή με χαρτομάντιλο, απόρριψη του χρησιμοποιημένου χαρτομάντιλου στους κάδους απορριμμάτων και επιμελές πλύσιμο των χεριών.
• Τακτικό και επιμελές πλύσιμο των χεριών με υγρό σαπούνι και νερό, για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα, πριν τη λήψη τροφής και μετά την επίσκεψη στην τουαλέτα, και προσεκτικό στέγνωμα χεριών με χάρτινες χειροπετσέτες μιας χρήσης και απόρριψή τους στους κάδους απορριμμάτων.
• Εναλλακτικά του πλυσίματος χεριών, μπορεί να εφαρμοστεί καλό τρίψιμο των χεριών με αντισηπτικό αλκοολούχο διάλυμα ή χαρτομάντιλα με αλκοόλη.

Σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας!