ΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Κατηγορίες Ειδικών Εκπαιδευτικών Αναγκών 

Σύμφωνα με το Άρθρο 3 του νόμου Ν. 3699/2008 (ΦΕΚ 199 Α’/2-10-2008) μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες θεωρούνται όσοι για ολόκληρη ή ορισμένη περίοδο της σχολικής τους ζωής εμφανίζουν σημαντικές δυσκολίες μάθησης εξαιτίας:  αισθητηριακών, νοητικών, γνωστικών, αναπτυξιακών προβλημάτων, ψυχικών και νευροψυχικών διαταραχών οι οποίες, σύμφωνα με τη διεπιστημονική αξιολόγηση, επηρεάζουν τη διαδικασία της σχολικής προσαρμογής και μάθησης.

Στους μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες συγκαταλέγονται ιδίως όσοι παρουσιάζουν:

• νοητική αναπηρία
• αισθητηριακές αναπηρίες όρασης (τυφλοί, αμβλύωπες με χαμηλή όραση)
• αισθητηριακές αναπηρίες ακοής (κωφοί, βαρήκοοι)
• κινητικές αναπηρίες
• χρόνια μη ιάσιμα νοσήματα
• διαταραχές ομιλίας, λόγου
• ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (όπως δυσλεξία, δυσγραφία, δυσαριθμησία, δυσαναγνωσία, δυσορθογραφία)
• σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα
• διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (φάσμα αυτισμού)
• ψυχικές διαταραχές και πολλαπλές αναπηρίες
• μαθητές με σύνθετες γνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δυσκολίες, παραβατική συμπεριφορά λόγω κακοποίησης, γονεϊκής παραμέλησης και εγκατάλειψης ή λόγω ενδοοικογενειακής βίας
• μαθητές που έχουν μία ή περισσότερες νοητικές ικανότητες και ταλέντα ανεπτυγμένα σε βαθμό που υπερβαίνει κατά πολύ τα προσδοκώμενα για την ηλικιακή τους ομάδα.

Στην κατηγορία μαθητών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες δεν εμπίπτουν οι μαθητές με χαμηλή σχολική επίδοση που συνδέεται αιτιωδώς με εξωγενείς παράγοντες, όπως γλωσσικές ή πολιτισμικές ιδιαιτερότητες.

Σε ποια εκπαιδευτικά πλαίσια μπορεί να φοιτήσει ένα παιδί με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

Σύμφωνα με το άρθρο 6 του Ν. 3699/2008 (ΦΕΚ 199 Α’/2-10-2008), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει:

Οι μαθητές/τριες με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες μπορούν να φοιτούν:

α) Σε σχολική τάξη του γενικού σχολείου, εφόσον πρόκειται για μαθητές/τριες με ήπιες μαθησιακές δυσκολίες, υποστηριζόμενοι από τον/την εκπαιδευτικό της τάξης, ο/η οποίος/α συνεργάζεται κατά περίπτωση με τα Κέντρα Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.) ή/και με τους αρμόδιους συμβούλους γενικής εκπαίδευσης και ειδικής και ενταξιακής εκπαίδευσης και τους συμβούλους Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού (Ε.Ε.Π.)

β) Σε σχολική τάξη του γενικού σχολείου, με παράλληλη στήριξη -συνεκπαίδευση, από εκπαιδευτικούς Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (Ε.Α.Ε.), όταν αυτό επιβάλλεται από το είδος και το βαθμό των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών.

Η παράλληλη στήριξη παρέχεται:

• σε μαθητές/τριες που μπορούν με κατάλληλη υποστήριξη να παρακολουθήσουν το αναλυτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα της τάξης
• σε μαθητές/τριες με σοβαρότερες εκπαιδευτικές ανάγκες όταν στην περιοχή τους δεν υπάρχει άλλο πλαίσιο Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (ειδικό σχολείο, τμήμα ένταξης)
• όταν η παράλληλη στήριξη καθίσταται απαραίτητη – βάσει της γνωμάτευσης του ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. – εξαιτίας των ειδικών εκπαιδευτικών τους αναγκών. Στην τελευταία περίπτωση η στήριξη από ειδικό εκπαιδευτικό μπορεί να γίνεται σε μόνιμη και προγραμματισμένη βάση.

Την παράλληλη στήριξη εισηγείται αποκλειστικά το οικείο ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. το οποίο με γραπτή γνωμάτευσή του καθορίζει τις ώρες παράλληλης στήριξης κατά περίπτωση. Οι αιτήσεις για παράλληλη στήριξη υποβάλλονται στη διεύθυνση του σχολείου και μέσω της οικείας Διεύθυνσης Εκπαίδευσης διαβιβάζονται στη Διεύθυνση Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού για έγκριση και προγραμματισμό εκτέλεσης. Ο χρόνος υποβολής αιτήσεων παροχής παράλληλης στήριξης από εκπαιδευτικό Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης ορίζεται στην ετησίως εκδιδόμενη σχετική εγκύκλιο.

Η υποβολή αιτήσεων για την πρώτη φάση εγκρίσεων παράλληλης στήριξης γίνεται στο τέλος του προηγούμενου διδακτικού έτους. Η υποβολή αιτήσεων για τη δεύτερη φάση εγκρίσεων παράλληλης στήριξης γίνεται από την έναρξη του σχολικού έτους μέχρι και την 20ή Οκτωβρίου.

γ) Σε ειδικώς οργανωμένα και καταλλήλως στελεχωμένα Τμήματα Ένταξης (Τ.Ε.) που λειτουργούν μέσα στα σχολεία γενικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης

Στα Τ.Ε. των σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μαθητές/τριες υποστηρίζονται από εκπαιδευτικούς των κλάδων ΠΕ61 ή ΠΕ60 με εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση (Ε.Α.Ε.) για τα νηπιαγωγεία και από εκπαιδευτικούς των κλάδων ΠΕ71 ή ΠΕ70 με εξειδίκευση στην Ε.Α.Ε. για τα δημοτικά σχολεία.

Στα Τ.Ε. των σχολικών μονάδων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης οι μαθητές/τριες υποστηρίζονται από εκπαιδευτικούς των κλάδων ΠΕ02 (ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ), ΠΕ03 (ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ) και ΠΕ04 (ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ) με εξειδίκευση στην Ε.Α.Ε.. Στα Τ.Ε. οι μαθητές/τριες με προβλήματα όρασης ή ακοής μπορεί να υποστηρίζονται επιπλέον και από εκπαιδευτικούς άλλων κλάδων.

Τα Τ.Ε. λειτουργούν με δύο (2) διαφορετικούς τύπους προγραμμάτων:

αα) Κοινό και εξειδικευμένο πρόγραμμα, που καθορίζεται με πρόταση του οικείου ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. για τους μαθητές/τριες με ηπιότερης μορφής ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, το οποίο για κάθε μαθητή/τρια δεν θα υπερβαίνει τις δεκαπέντε (15) διδακτικές ώρες εβδομαδιαίως

ββ) Εξειδικευμένο ομαδικό ή εξατομικευμένο πρόγραμμα διευρυμένου ωραρίου, που καθορίζεται με πρόταση του οικείου ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ., για τους/τις μαθητές/τριες με σοβαρότερης μορφής ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, οι οποίες δεν καλύπτονται από αντίστοιχες με το είδος και το βαθμό αυτοτελείς σχολικές μονάδες. Το εξειδικευμένο πρόγραμμα μπορεί να είναι ανεξάρτητο από το κοινό, σύμφωνα με τις ανάγκες των μαθητών/τριών.

δ) Όταν η φοίτηση των μαθητών/τριών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολη στα σχολεία του κοινού εκπαιδευτικού προγράμματος ή στα τμήματα ένταξης, λόγω των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών τους, η εκπαίδευση των μαθητών/τριών αυτών παρέχεται: Σε αυτοτελείς Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (Σ.Μ.Ε.Α.Ε.). Αυτές είναι:

• Για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση: i) Νηπιαγωγεία Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, ii) Δημοτικά Σχολεία Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης
• Για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση: i) Γυμνάσια Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, ii) Λύκεια Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης
• Για τη δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση: i) Ενιαία Ειδικά Επαγγελματικά Γυμνάσια – Λύκεια (ΕΝ.Ε.Ε.ΓΥ.-Λ.), ii) Εργαστήρια Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (Ε.Ε.Ε.Ε.Κ.)

ε) Σε σχολεία ή τμήματα που λειτουργούν είτε ως αυτοτελή είτε ως παραρτήματα άλλων σχολείων σε νοσοκομεία, κέντρα αποκατάστασης, ιδρύματα αγωγής ανηλίκων, ιδρύματα χρονίως πασχόντων ή Υπηρεσίες εκπαίδευσης και αποκατάστασης των Μονάδων Ψυχικής Υγείας, εφόσον σε αυτά διαβιούν άτομα σχολικής ηλικίας με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Από ποιους φορείς γίνεται η αξιολόγηση της αναπηρίας ή/και των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών των μαθητών/τριών

Σύμφωνα με τα άρθρα 4 και 5 του Ν.3699/2008 (ΦΕΚ 199 Α’/2-10-2008), όπως έχουν τροποποιηθεί και ισχύουν:

Η αναπηρία η/και οι ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών/τριών διερευνώνται και διαπιστώνονται, κατά το λόγο αρμοδιότητάς τους, από:

1. τα Κέντρα Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕ.Π.Α.)
2. τις Ανώτατες Υγειονομικές Επιτροπές Πιστοποίησης Αναπηρίας της παρ. 2 του άρθρου 17 του Ν. 4058/2012 (ΦΕΚ 63 Α’/22-3- 2012)
3. τα Κοινοτικά Κέντρα Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων (Κο.Κ.ε.Ψ.Υ.Π.Ε.)
4. τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας
5. το Παιδικό Αναπτυξιακό Κέντρο «Μιχαλήνειο» του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Αττικής
6. τα Κέντρα Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.)

Σκοπός των ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. είναι η υποστήριξη των μαθητών, των σχολικών μονάδων και των Ε.Κ. της περιοχής αρμοδιότητάς τους για τη διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης όλων ανεξαιρέτως των μαθητών στην εκπαίδευση και την προάσπιση της αρμονικής ψυχοκοινωνικής τους ανάπτυξης και προόδου.

Ειδικότερα, επισημαίνεται ότι: 1. Οι αισθητηριακές διαταραχές της όρασης και της ακοής, τα κινητικά ή άλλα σωματικά προβλήματα, οι ψυχικές και νοητικές αναπηρίες, καθώς και τα σοβαρά ή χρόνια προβλήματα υγείας πιστοποιούνται με ιατρική γνωμάτευση από τα Κέντρα Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕ.Π.Α.) και τις Ανώτατες Υγειονομικές Επιτροπές Πιστοποίησης Αναπηρίας της παραγράφου 2 του άρθρου 17 του Ν. 4058/2012 (ΦΕΚ 63 Α’/22-3-2012), η οποία αναφέρει το ποσοστό, το είδος , τη βαρύτητα της αναπηρίας και τη χρονική διάρκεια ισχύος της γνωμάτευσης. Αν ο μαθητής/τρια δεν έχει πιστοποιηθεί από ΚΕ.Π.Α. ή Ανώτατες Υγειονομικές Επιτροπές Πιστοποίησης Αναπηρίας και μέχρις ότου πιστοποιηθεί, γίνονται δεκτές γνωματεύσεις από δημόσια νοσοκομεία. 2. Τα ΚΕ.Π.Α., οι Ανώτατες Υγειονομικές Επιτροπές Πιστοποίησης Αναπηρίας, τα Κο.Κ.ε.Ψ.Υ.Π.Ε., τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας και το Παιδικό Αναπτυξιακό Κέντρο «Μιχαλήνειο» του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Αττικής ΔΕΝ έχουν αρμοδιότητα για τα ζητήματα για τα οποία επιφυλάσσεται αποκλειστική αρμοδιότητα στα Κέντρα Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.).

Έγγραφα Φακέλου προς ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. για Αξιολόγηση

1. Αίτημα/Συναίνεση γονέα
2. Πρακτικό Συλλόγου μετά την παρέμβαση όπου περιγράφονται: οι παρεμβάσεις που έγιναν (χρονικά και ποιοτικά), το αποτέλεσμα τους και η απόφαση για παραπομπή για αξιολόγηση στο ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.

Στο πρακτικό αναφέρονται ρητά: 1. Οι παρεμβάσεις που υλοποιήθηκαν, με απλή περιγραφή, 2. Ο χρόνος υλοποίησης των παρεμβάσεων, 3. Τα αποτελέσματα, τόσο ως προς την κάθε παρέμβαση αλλά και συνολικά, 3. Σε περίπτωση που τεκμηριωμένα ο μαθητής συνεχίζει να αντιμετωπίζει εμπόδια, απόφαση παραπομπής για αξιολόγηση στο ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ..

3. Το βραχυχρόνιο πρόγραμμα παρέμβασης
4. Περιγραφική Παιδαγωγική Έκθεση
5. Φύλλα Αξιολόγησης ή Γραπτές Εργασίες (αντίγραφα)
6. Έκθεση Ε.Δ.Υ. όπου έχει συσταθεί και λειτουργεί

Τι είναι οι Ε.Δ.Υ.

Αναφορικά με τις σχολικές μονάδες γενικής εκπαίδευσης, το άρθρο 17 του Ν. 4823/2021 (ΦΕΚ 136 Α΄/3-8-2021), προβλέπει ότι σε κάθε σχολική μονάδα που ανήκει σε Σχολικό Δίκτυο Εκπαιδευτικής Υποστήριξης (Σ.Δ.Ε.Υ.) συγκροτείται Επιτροπή Διεπιστημονικής Υποστήριξης (Ε.Δ.Υ.), με σκοπό την ανάπτυξη συνεργατικών πρακτικών εκπαιδευτικής αξιολόγησης των μαθητών/τριών της σχολικής κοινότητας, συμβουλευτικής και υποστήριξής τους.

Ειδικότερα η Ε.Δ.Υ. ασκεί, σε συνεργασία με τα Κέντρα Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.), τις εξής αρμοδιότητες:

α) Διενεργεί διεπιστημονική εκπαιδευτική αξιολόγηση των εμποδίων εκπαίδευσης, των εκπαιδευτικών αναγκών, του είδους των δυσκολιών και των πιθανών εκπαιδευτικών, ψυχοκοινωνικών και άλλων φραγμών στη μάθηση που αντιμετωπίζουν συγκεκριμένοι μαθητές

β) Διαμορφώνει πρόγραμμα διαφοροποιημένης ή εξατομικευμένης διδασκαλίας για μαθητές/τριες με διαπιστωμένη δυσκολία μάθησης και συμπεριφοράς, σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς της τάξης, στην οποία φοιτούν

γ) Πραγματοποιεί συνεργατική διεπιστημονική αντιμετώπιση των δυσκολιών του/της μαθητή/τριας στη σχολική τάξη με τα μέσα και τους πόρους που είναι διαθέσιμοι στη σχολική μονάδα, στο σπίτι και στην κοινότητα για παρεμβάσεις και παραπέμπει, με τη συναίνεση των γονέων ή/και κηδεμόνων τους, τους μαθητές/τριες που χρειάζονται υποστήριξη στις ειδικές αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες. Αν προκύπτουν σαφείς ενδείξεις προβλημάτων ψυχικής υγείας ή παιδικής κακοποίησης ή γονεϊκής παραμέλησης, συνεργάζεται με Κοινοτικά Κέντρα Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων ή ιατρικές ή άλλες αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες της περιοχής της, με τις κοινωνικές υπηρεσίες του δήμου και με τις αρμόδιες δικαστικές και εισαγγελικές αρχές

δ) Έχει την ευθύνη για τη σύνταξη και υλοποίηση βραχυχρόνιου προγράμματος παρέμβασης, εισηγείται και παρακολουθεί την εφαρμογή του Εξατομικευμένου Προγράμματος Εκπαίδευσης (Ε.Π.Ε.) για μαθητές/τριες με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες της σχολικής μονάδας, τους βασικούς άξονες του οποίου εξειδικεύει σε συγκεκριμένους βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους, υποστηρίζει και παρακολουθεί την εκπαιδευτική και ψυχοκοινωνική πορεία των μαθητών/τριών και εφαρμόζει πρόγραμμα υποστήριξης των γονέων ή κηδεμόνων των μαθητών/τριών που διδάσκονται κατ’ οίκον.

ε) Συντονίζει και παρακολουθεί τις δράσεις κοινωνικής στήριξης του/της μαθητή/τριας και των γονέων ή κηδεμόνων του/της και συνεργάζεται με τις κοινωνικές υπηρεσίες του δήμου και άλλους αρμόδιους φορείς

στ) Υποστηρίζει τη σχολική μονάδα και τους μαθητές/τριες κατά τη μετεγγραφή ή τη μετάβαση σε επόμενη βαθμίδα εκπαίδευσης

ζ) Παραπέμπει στο ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. μαθητές/τριες που συνεχίζουν, παρά την υποστήριξη στο σχολείο τους, να έχουν δυσκολίες μάθησης ή συμπεριφοράς ή ένταξης στο σχολικό περιβάλλον

η) Συνεργάζεται με το ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. για τα θέματα των αρμοδιοτήτων του, σύμφωνα με το άρθρο 11 του Ν. 4823/2021, και, ιδίως, για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή στοχευμένων εκπαιδευτικών και ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων, σε ατομική ή ομαδική βάση, για την υποστήριξη του συνολικού έργου της σχολικής μονάδας.

Η Ε.Δ.Υ. αποτελείται από τα ακόλουθα μέλη, τα οποία ορίζονται με τους αναπληρωτές τους:

α) Τον Διευθυντή/ντρια ή Προϊστάμενο/η της σχολικής μονάδας, ως Πρόεδρο, ο/η οποίος/α αναπληρώνεται από τον/τη νόμιμο/η αναπληρωτή/τρια του

β) Έναν εκπαιδευτικό Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (Ε.Α.Ε.) του Τμήματος Ένταξης (Τ.Ε.) ή αν δεν υπάρχει, έναν εκπαιδευτικό με εξειδίκευση στην Ε.Α.Ε. ή έναν εκπαιδευτικό παράλληλης στήριξης συνεκπαίδευσης που υπηρετεί στη σχολική μονάδα, με τον αναπληρωτή του

γ) Έναν ψυχολόγο του κλάδου ΠΕ23

δ) Έναν κοινωνικό λειτουργό του κλάδου ΠΕ30.