Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

Μπορεί να γίνει εύκολα κατανοητό πόσο σημαντικό είναι να έχουμε μία καλή φυσική κατάσταση και πόσο αυτό συμβάλλει στην υγεία και την ευεξία μας.

Στο παρόν άρθρο, θα ασχοληθούμε με το πόσο σημαντική, στην ανάπτυξη του παιδιού και στην ψυχοσύνθεσή του, είναι η ενασχόληση με τον αθλητισμό.

Έχουμε τη χαρά να φιλοξενήσουμε στη στήλη μας τον κύριο Φουσιάνη Χρήστο, τον οποίο και ευχαριστούμε για τη διάθεση του πολύτιμου χρόνου του και τον ευχαριστούμε για τις αναλυτικότατες, πολύ χρήσιμες και κατατοπιστικές του απαντήσεις.

Ο κύριος Φουσιάνης είναι ψυχολόγος με μεταπτυχιακές σπουδές στη Σχολική Ψυχολογία και μετεκπαίδευση στην Οικογενειακή – Συστημική Ψυχοθεραπεία.

Χρήστος Φουσιάνης, Ψυχολόγος MSc

Διεύθυνση: Βουτσινά 78, Χολαργός

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 21 1182 9339

Ας ξεκινήσουμε…

• Ποια είναι τα σωματικά οφέλη του αθλητισμού;

Τα σωματικά οφέλη του αθλητισμού είναι πολλά και σίγουρα δεν μένουν μόνο σε αυτά που εύκολα φαίνονται. Την ανάπτυξη δηλαδή ενός υγιούς, δυνατού και αισθητικά καλού σώματος. Σαφώς και αυτά από μόνα τους είναι σημαντικά. Ωστόσο, ένα παιδί, που από μικρή ηλικία ξεκινά την ενασχόληση του με τον αθλητισμό. μαθαίνει από πολύ νωρίς πως να προστατεύει τον οργανισμό του και με ποιον τρόπο να του συμπεριφέρεται. Πως δηλαδή να τον φροντίζει. Τόσο στα ατομικά, όσο και στα ομαδικά αθλήματα, ακόμα και όταν το επίπεδο δεν είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικό, το παιδί θα είναι σημαντικό να ενθαρρυνθεί από γονείς και προπονητές ώστε να δημιουργήσει κάποιες συνήθειες που θα το υποστηρίζουν κατά την εμπλοκή του με τον αθλητισμό.

Η ξεκούραση του οργανισμού, η υγιεινή διατροφή, η επιμέλεια της ατομικής υγιεινής και η αποφυγή αρνητικών συνηθειών, όπως το κάπνισμα ή άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες σε μεγαλύτερες κυρίως ηλικίες, όπως η εφηβεία. Επιπλέον, τα παιδιά που ασχολούνται με τον αθλητισμό βρίσκουν ένα υγιές περιβάλλον ώστε να εκτονώσουν εποικοδομητικά την ενέργεια τους και μέσω της φυσικής άσκησης να παράξουν ορμόνες που είναι πολύ σημαντικές για τη σωματική αλλά και την ψυχική υγεία τους.

Τέλος, σε παιδιά που ενδέχεται να παρουσιάζουν δυσκολίες στην κίνηση, η ενασχόληση με τον αθλητισμό μπορεί να βοηθήσει, βελτιώνοντας αισθητά την αδρή κινητικότητα τους (δραστηριότητες που αφορούν την ενεργοποίηση μεγάλων μυών ή μυϊκών ομάδων), που αποτελεί το ανάχωμα για την ανάπτυξη των πιο εκλεπτυσμένων κινήσεων. Τη λεπτή, δηλαδή, κινητική του λειτουργία (κινήσεις που αφορούν καθημερινές λειτουργίες, όπως το γράψιμο, η χρήση ψαλιδιού, το ντύσιμο κ.ο.κ.)

• Ποια είναι τα συναισθηματικά, ψυχικά και πνευματικά οφέλη του αθλητισμού;

Ο αθλητισμός, όπως προαναφέρθηκε, αποτελεί ένα εξαιρετικά υγιές περιβάλλον ώστε ένα παιδί να αναπτύξει πολύπλευρα την προσωπικότητα του. Μέσα από τη φυσική δραστηριότητα το παιδί καταφέρνει όχι μόνο να αποφορτίζει την όποια εγγενή επιθετικότητα του και τα αρνητικά συναισθήματα που μπορεί να φέρει (θυμός, άγχος), αλλά παράλληλα να ανακαλύπτει τον εαυτό του. Κατά την ενασχόληση με τον αθλητισμό το παιδί μαθαίνει νέες δεξιότητες που δεν αφορούν μόνο τη σωματική λειτουργία του. Αναπτύσσει ικανότητες που θα του είναι χρήσιμες για την καθημερινότητά του, σε όλη του τη ζωή.

Έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που ασχολούνται με τον αθλητισμό φέρουν επιδόσεις 40% μεγαλύτερες συγκριτικά με τα παιδιά που δεν ασχολούνται. Ο αθλητισμός είτε μέσα από τις υψηλές επιδόσεις, είτε απλά από την προσπάθεια και τη βελτίωση των επιδόσεων δημιουργεί κίνητρα στο παιδί ώστε να αναλάβει ευθύνες, να προσπαθήσει για κάτι καλύτερο και να νιώσει καλά με τον εαυτό του. Αυτό είτε σαν αίσθηση, είτε σαν λειτουργία σίγουρα μεταφέρεται και στους άλλους τομείς ανάπτυξης του παιδιού (γνωστικός, ψυχικός, συναισθηματικός).

Τα παιδιά που ασχολούνται με τον αθλητισμό μαθαίνουν από νωρίς την έννοια του μοιράσματος, του αλληλοσεβασμού, της προσπάθειας για την επίτευξη του στόχου, της πειθαρχίας και της ακολουθίας κανόνων, της ματαίωσης μέσα από την ήττα, αλλά και της χαράς μέσα από τη νίκη. Δεν υπάρχει τίποτα πιο χρήσιμο για την ανάπτυξη ενός ανρθώπου όταν υπάρχουν τα παραπάνω. Αθλητισμός δεν σημαίνει μόνο κερδίζω, σημαίνει καταβάλλω προσπάθεια. Οργανώνω τον χρόνο και τη ζωή μου με τρόπο που να με φέρνει πιο κοντά σε μια νίκη ή σε μια αξιοπρεπή παρουσία. Η ενασχόληση με τον αθλητισμό μαθαίνει σε ένα παιδί πως να θέτει στόχους και πως να συγκεντρώνεται κατά την επίτευξη ενός θετικού στόχου.

• Υπάρχουν τυχόν μειονεκτήματα ή αρνητικές επιπτώσεις, ειδικότερα στην ψυχολογία του παιδιού, από την ενασχόλησή του με τον αθλητισμό;

Πρωτογενώς δεν θα έλεγα ότι υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις. Ο αθλητισμός όταν εξυπηρετεί το “ευ αγωνίζεσθαι” και γίνεται με σεβασμό στις ανάγκες του παιδιού, μόνο οφέλη μπορεί να φέρει. Ωστόσο, όταν ο αθλητισμός συνδέεται άρρηκτα με την αυτοαξία του παιδιού και αποκτά ακραία ανταγωνιστική διάσταση, τότε μπορεί να προκαλέσει ψυχολογική φθορά στο παιδί. Ξαφνικά το γήπεδο, το ρινγκ ή γενικότερα ο αθλητικός χώρος μπορεί να συμβολιστεί ως αρένα και όχι ως περιβάλλον ανάπτυξης.

Σε αυτό βέβαια έχουν πολύ μεγάλη επίδραση οι προπονητές και οι γονείς. Ο τρόπος που πλαισιώνουν τον χαρακτήρα του κάθε παιδιού και η στάση τους γύρω από τον αθλητισμό θα είναι καθοριστική. Με άλλα λόγια διαφορετική αθλητική κουλτούρα χτίζει ένας προπονητής ή ένας γονέας που καταφέρεται αρνητικά ή υποτιμητικά εναντίον ενός αντιπάλου και αυτός που θεωρεί τη νίκη αυτοσκοπό και προάγει χουλιγκανίστικες συμπεριφορές.

Στην περίπτωση του πρωταθλητισμού, κάτι που συνήθως ξεκινάει σε σχετικά μεγαλύτερες ηλικίες υπάρχουν διαφορές. Το αυστηρό πρόγραμμα στην προπόνηση, οι στερήσεις και οι θυσίες που τα παιδιά καλούνται να κάνουν πολλές φορές τους στερούν το αίσθημα της ξεγνοιασιάς. Είναι οι περιπτώσεις αυτές που χρειάζονται ιδιαίτερα πολλή φροντίδα, πλαισίωση και κατανόηση από γονείς, προπονητές και δασκάλους ώστε να μη χάσουν τα κίνητρα τους και να μείνουν κοντά στους στόχους τους αλλά και στις ανάγκες της ηλικίας τους. Σε άλλη περίπτωση δεν είναι λίγοι οι πολλά υποσχόμενοι νέοι αθλητές που τα έχουν παρατήσει.

• Τι συμβουλές θα δίνατε στους γονείς; Ποια θεωρείται η κατάλληλη ηλικία για να ασχοληθεί ένα παιδί με τον αθλητισμό; Με βάση ποιες παραμέτρους πρέπει να επιλεχθεί το σωστό άθλημα για το παιδί;

Θεωρώ πως ο αθλητισμός είναι σημαντικό να θεωρείται ως κάτι απαραίτητο κατά την ανάπτυξη ενός παιδιού και όχι
ως κάτι απλά συμπληρωματικό, “εφόσον το παιδί έχει ολοκληρώσει τις υποχρεώσεις του στο σχολείο”. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ο αθλητισμός να εντυπωθεί στη συνείδηση των γονέων ως ένα βήμα για τη σφαιρική ανάπτυξη των παιδιών τους και όχι απλά ένα μέρος για να περάσει τον χρόνο του. Δεν θα πρέπει δηλαδή η εγγραφή σε έναν αθλητικό σύλλογο ή μια ομάδα, να έρχεται ως ανταμοιβή σε μια καλή επίδοση στο σχολείο, αλλά να θεωρείται κάτι ξεχωριστό και να του δίνεται η δέουσα αξία, εφόσον και το παιδί έχει την τάση προς εκεί.

Κατάλληλη ηλικία είναι αυτή κατά την οποία το παιδί έχει κατακτήσει τα απαραίτητα αναπτυξιακά, σωματικά και γνωστικά ορόσημα που θα το βοηθήσουν να ενταχθεί επαρκώς σε ένα άθλημα. Κατά την επιλογή του αθλήματος θα είναι πολύ σημαντικό να ληφθεί υπόψη η επιθυμία του παιδιού και το άθλημα να είναι ελκυστικό για το ίδιο. Να του δίνει δηλαδή χαρά. Ο γονέας είναι σημαντικό να έχει μια σαφή εικόνα, όχι μόνο του προγράμματος της προπόνησης, αλλά και του πλαισίου στο οποίο θα απευθυνθεί. Η αξιολόγηση των αρχών και των αξιών του συλλόγου που θα απευθυνθεί ο γονέας είναι πολύ σημαντική ώστε να καταλήξει στο σύλλογο – ομάδα που θα εγγράψει το παιδί του. Αυτή η διαδικασία θα βοηθήσει και τους γονείς ώστε να αναπτύξουν μια σχέση εμπιστοσύνης με την ομάδα των προπονητών.

• Πιστεύετε ότι η σωματική άσκηση και η ενασχόληση με τον αθλητισμό μπορεί να βοηθήσει ένα παιδί με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες;

Ο αθλητισμός μπορεί δευτερογενώς να βοηθήσει ένα παιδί που παρουσιάζει μαθησιακές δυσκολίες. Σαφώς ο αθλητισμός δεν μπορεί να υποκαταστήσει την εξειδικευμένη παρέμβαση των ειδικών παιδαγωγών, δεν είναι άλλωστε αυτός ο στόχος του. Ωστόσο, σε περιπτώσεις υπερκινητικότητας και διάσπασης προσοχής, μπορεί να βοηθήσει αρκετά. Το παιδί που ασχολείται με αθλητικές δραστηριότητες που προϋποθέτουν συντονισμένη σκέψη και συγκέντρωση, μαθαίνει μέσα από το αγώνισμα του να θέτει συγκεκριμένους στόχους, να διατηρεί για περισσότερο χρόνο την προσοχή του και να αξιοποιεί πιο γόνιμα την έμφυτη ανάγκη του για περισσότερη κινητική δραστηριότητα.

• Ποια στάση πιστεύετε ότι πρέπει να κρατήσουν οι εκπαιδευτικοί;

Οι εκπαιδευτικοί θα είναι πολύ σημαντικό να ενθαρρύνουν τα παιδιά που θέλουν να ασχοληθούν με τον αθλητισμό και να αναγνωρίζουν το μάθημα της Φυσικής Αγωγής ως ένα μάθημα εξίσου σημαντικό με τα υπόλοιπα. Ιδίως τα παιδιά που αγωνίζονται σε πιο ανταγωνιστικό επίπεδο, που ίσως κάνουν πρωταθλητισμό, θα είναι σημαντικό να
ενθαρρύνονται και να δίνεται μια κατανόηση, πάντα εντός ορίων, καθώς ενδέχεται να παρουσιάζουν δυσκολίες στην
προσπάθεια τους να είναι επαρκή σε όλες τους τις σχολικές υποχρεώσεις. Θα είναι σημαντικό να έχουν στο νου τους ότι για κάποια παιδιά ο πρωταθλητισμός ξεκινά από μικρή ηλικία και ως εκ τούτου ενδέχεται να απορροφήσει πολλή από την ενέργεια τους. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ένα παιδί που ασχολείται σοβαρά με τον αθλητισμό δεν μπορεί να είναι εξίσου επιμελές και εξαιρετικά αποδοτικό και στα υπόλοιπα μαθήματα.

• Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής στην ανάπτυξη ενός παιδιού (ηλικίας Δημοτικού);

Το μάθημα της Φυσικής Αγωγής, όπως προαναφέρθηκε, είναι εξίσου σημαντικό με τα υπόλοιπα μαθήματα. Μέσα από την επαφή με το σώμα τους τα παιδιά διδάσκονται δεξιότητες τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό – διαπροσωπικό επίπεδο. Επιπλέον, το μάθημα της Γυμναστικής είναι αυτό που δείχνει πως οι συμπεριφορές των παιδιών λαμβάνουν χώρα “στο πεδίο”, καθώς από τη φύση της η φυσική αγωγή αποτελεί ένα πλαίσιο μεγαλύτερης ελευθερίας κινήσεων και συμπεριφορών. Ένας οξυδερκής δάσκαλος φυσικής αγωγής λοιπόν θα έχει πολλές ευκαιρίες να αναγνωρίσει συμπεριφορές που είναι βοηθητικές για το παιδί και να τις ενθαρρύνει ή αντίθετα να εντοπίσει συμπεριφορές που δυσκολεύουν την ατομική ή κοινωνική του προσαρμογή και να παρέμβει αναλόγως και σε συνεργασία με την υπόλοιπη εκπαιδευτική κοινότητα.