15 49.0138 8.38624 4000 https://teamaria.gr 300 0
theme-sticky-logo-alt

ΚΑΚΟΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Στο παρόν άρθρο έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε την κυρία Αρβανίτη Βαλιάνα, ψυχολόγο, MSc.

Την ευχαριστώ πολύ για τον πολύτιμο χρόνο που διέθεσε! Οι απαντήσεις στις ερωτήσεις μας είναι επιστημονικές, αναλυτικότατες και ιδιαίτερα κατατοπιστικές. Ελπίζουμε να βρείτε το άρθρο μας χρήσιμο.

Επικοινωνία με την κυρία Αρβανίτη: valianaarvan@gmail.com

Τι ορίζεται ως κακοποίηση;

Κακοποίηση ονομάζεται η ακατάλληλη μεταχείριση ενός ενήλικου ατόμου, παιδιού ή ζώου για την επίτευξη άδικων ή ακατάλληλων σκοπών.

Ποιες είναι οι μορφές αυτής και πώς τις αναγνωρίζουμε;

Τα είδη της κακοποίησης είναι:

Κακομεταχείριση (συμπεριλαμβανομένης της βίαιης τιμωρίας), που περιλαμβάνει σωματική, σεξουαλική και ψυχολογική/συναισθηματική βία και παραμέληση βρεφών, παιδιών και εφήβων από τους γονείς ή τους φροντιστές τους και από άλλες μορφές άσκησης εξουσίας και η οποία τις περισσότερες φορές εκφράζεται στο σπίτι αλλά και σε άλλους χώρους που ζουν παιδιά, όπως σχολεία και ορφανοτροφεία.

Εκφοβισμός (Bullying), (συμπεριλαμβανομένου και του διαδικτυακού εκφοβισμού), που σημαίνει ανεπιθύμητη επιθετική συμπεριφορά από ένα παιδί ή από μία ομάδα παιδιών χωρίς στενή συγγενική σχέση (π.χ. αδέλφια) ή άλλη συναισθηματική σχέση (π.χ. ερωτικοί σύντροφοι) προς ένα άλλο παιδί (θύμα). Ο εκφοβισμός περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενη σωματική, ψυχολογική ή κοινωνική έκθεση του θύματος σε βία, κυρίως μέσα στο περιβάλλον του σχολείου αλλά και σε μέρη που συγκεντρώνονται παιδιά όπως επίσης και διαδικτυακά.

Βία μεταξύ συντρόφων (ή ενδοοικογενειακή βία) που περιλαμβάνει σωματική, σεξουαλική και συναισθηματική βία από έναν από τους συντρόφους ή από έναν πρώην σύντροφο. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, ο σύντροφος που υποβάλλεται σε βία είναι η γυναίκα, παρόλο που υπάρχουν και περιστατικά βίας από τις γυναίκες συντρόφους προς τους άντρες. Πολύ συχνά, η βία ενάντια στα κορίτσια απαντάται σε γάμους κοριτσιών και σε πρώιμους ή αναγκαστικούς γάμους. Η βία μεταξύ συντρόφων στην εφηβεία, πολλές φορές αποκαλείται «βία κατά τη διάρκεια των ραντεβού».

Σεξουαλική βία, που περιλαμβάνει ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή ή απόπειρα σεξουαλικής επαφής χωρίς συναίνεση και πράξεις σεξουαλικής φύσης που δεν περιλαμβάνουν επαφή (όπως ηδονοβλεψία ή σεξουαλική παρενόχληση). Εμπόριο ανθρώπων για σεξουαλικούς σκοπούς ενάντια σε κάποιον που δεν μπορεί να συναινέσει ή να αρνηθεί. Διαδικτυακή εκμετάλλευση για τους ίδιους σκοπούς.

Συναισθηματική ή ψυχολογική βία, που περιλαμβάνει απαγόρευση κινήσεων, εξευτελισμό, δυσφήμηση, εκφοβισμό, διαχωρισμό, απόρριψη και άλλες μη σωματικές μορφές εχθρικής συμπεριφοράς, όπως χειραγώγηση των συναισθημάτων του θύματος.

Οποιαδήποτε από αυτές τις μορφές βίας, εάν απευθύνεται ενάντια σε γυναίκες ή άντρες εξαιτίας του φύλου ή του γένους τους, μπορεί να συνιστά και έμφυλη βία.

Θα πρέπει να αναφερθεί πως συχνά είναι δύσκολο να αναγνωρίσουμε τα σημάδια της βίας στα παιδιά. Ωστόσο, είναι εξαιρετικά σημαντικό να μάθουμε να τα αναγνωρίζουμε, ακόμη και αν αυτά δεν είναι πάντα φανερά και το παιδί μπορεί να μην είναι σε θέση να μας μιλήσει για αυτά. Ορισμένες μάλιστα φορές τα παιδιά μπορεί να μην αντιλαμβάνονται, να μη συνειδητοποιούν τι τους συμβαίνει ή εάν αυτό που τους συμβαίνει είναι κακοποίηση.

Τα σημάδια της κακοποίησης είναι ανάλογα με τους τύπους της κακοποίησης στους οποίους υποβάλλεται ένα παιδί. Για παράδειγμα, είναι διαφορετικά τα σημάδια που φέρει ένα παιδί που παραμελείται και διαφορετικά αυτά που εμφανίζει ένα παιδί που κακοποιείται σεξουαλικά. Ωστόσο υπάρχουν ορισμένα κοινά σημάδια για όλα τα παιδιά που υποβάλλονται σε κακοποίηση, τα οποία συνίστανται σε ανεξήγητες αλλαγές στη συμπεριφορά ή στην προσωπικότητα, απόσυρση του παιδιού από το σύνολο, εμφάνιση επιθετικότητας και συμπτωμάτων άγχους. Τα σημάδια αυτά δεν οδηγούν αυτόματα στο συμπέρασμα ότι το παιδί κακοποιείται. Θα μπορούσαν να αποτελούν στοιχεία ότι κάτι άλλο συμβαίνει στο παιδί που έχει επηρεάσει τη συμπεριφορά του – ωστόσο, θα βοηθούσε να τα εντοπίζαμε για να γνωρίζαμε εάν θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε.

Ποιο είναι το προφίλ του θύτη;

Ενδέχεται κάποιο άτομο να βιώνει κακοποίηση εάν, άτομα του περιβάλλοντός του, χρησιμοποιούν υποτιμητικές και προσβλητικές λέξεις για να το χαρακτηρίσουν, το αποτρέπουν από το να πηγαίνει στην εργασία του, δεν του επιτρέπουν να βλέπει φίλους ή συγγενείς, προσπαθούν να ελέγξουν πώς ξοδεύει τα χρήματά του ή πού θα πηγαίνει. Επιπλέον, εάν υπάρχουν απειλές με βία ή όπλο, επιθετική συμπεριφορά (χτυπήματα, κλοτσιές) ή με οποιοδήποτε τρόπο προκαλούν σωματικό πόνο στο ίδιο, τα παιδιά του ή τα κατοικίδια ζώα του. Πιο συγκεκριμένα, σε περίπτωση ερωτικών συντρόφων, εάν υπάρχουν περιστατικά παθολογικής ζήλιας, κτητικότητας ή συνεχείς και αβάσιμες κατηγορίες περί απιστίας, εξαναγκασμός σεξουαλικών επαφών ή ένας από τους δυο συντρόφους παρουσιάζει τη βία ως αμοιβαία και συναινετική και κατηγορεί τον άλλο για τη βίαιη συμπεριφορά του ή λέει ότι το αξίζει.
Συνηθέστερα, άτομα με κακοποιητικές συμπεριφορές (θύτες) έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, παραδοσιακές και άκαμπτες αντιλήψεις (υποστήριξη της υπεροχής των ανδρών και του παραδοσιακού τους ρόλου μέσα στην οικογένεια), απώλεια ελέγχου των πράξεών τους (δεν αντιλαμβάνεται τις συνέπειες των πράξεών του στο θύμα) ή επιρρίπτουν τις περισσότερες φορές ευθύνες στα άλλα άτομα και σε εξωγενείς παράγοντες.
Η κακοποιητική συμπεριφορά ξεκινά από πιο ήπια περιστατικά μέχρι να φτάσει σταδιακά στην πιο “καταστροφική” φάση της , όταν πια το θύμα έχει πειστεί ότι δεν μπορεί να ξεφύγει από το περιβάλλον κακοποίησης. Στη συνέχεια, συνηθέστερα, έχουμε εκδηλώσεις μεταμέλειας του θύτη, ο οποίος πιθανόν να εκδηλώνει υπερβολική ευγένεια, να ζητά συγγνώμη και εκδηλώνει την αγάπη του με πράξεις και δώρα προς το θύμα.
Παρόλο που στη συνείδηση των περισσότερων, η κακοποίηση είναι συνυφασμένη με θύτες τους άντρες και θύματα τις γυναίκες, έρευνες έχουν αποδείξει πως η κακοποίηση συναντάται σε όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως φύλου, εισοδήματος, μορφωτικού επιπέδου και ηλικίας. Η χειραφέτηση των γυναικών θα μπορούσε να δικαιολογήσει την αυξανόμενη βίαιη συμπεριφορά από μέρους τους: οι γυναίκες κινούνται όλο και περισσότερο στους κόσμους των ανδρών, κερδίζουν χρήματα, ανεξαρτητοποιούνται και ανταγωνίζονται με επιθετικότητα και σθένος, όπως ακριβώς συνήθως κάνουν και άνδρες συνάδελφοί τους. Ο λόγος για τον οποίο οι άνδρες σπανίως σπάνε τη σιωπή τους και μιλούν για τη βία που υφίστανται είναι γιατί αισθάνονται ντροπή, αφού η κοινωνία προσδοκά από τους άνδρες να είναι «σκληροί» και να έχουν τον έλεγχο. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως οι περισσότεροι άνδρες παραμένουν σε αυτές τις καταχρηστικές σχέσεις για χρόνια όντας αδύναμοι να αποχωρίσουν. Η βία με θύματα άνδρες δεν είναι εύκολα αναγνωρίσιμη, αλλά αποτελεί μία σοβαρή απειλή, καθώς ενδέχεται να ξεκινήσει με μεμονωμένα περιστατικά και να καταλήξει να είναι αμφίδρομη με τη χρήση σωματικής βίας και από τους δύο όταν θυμώνουν και κανένας από τους δύο συντρόφους δεν αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως κακοποιημένο ή ελεγχόμενο. Επομένως, αυτό το είδος της βίας, μπορεί να καταστρέψει τη σχέση, προκαλώντας σωματικές, συναισθηματικές και ψυχολογικές βλάβες.

Γιατί ορισμένοι άνθρωποι παραμένουν σε κακοποιητικές σχέσεις;

Οι κακοποιητικοί σύντροφοι παρουσιάζονται ως χαρισματικοί και ρομαντικοί, επομένως εμφανίζονται γοητευτικοί και γεμίζουν τον σύντροφό τους με κομπλιμέντα, υποσχέσεις και χειρονομίες αγάπης. Είναι επιδέξιοι στα παιχνίδια και μπορεί ακόμη και να «βομβαρδίζουν με έρωτα» το ταίρι τους. Οι σύντροφοί τους από την άλλη πλευρά, είναι άτομα τα οποία αποζητούν την αγάπη και τη σύνδεση και μόλις νιώσουν επιθυμητοί, αισθάνονται ότι είναι αξιαγάπητοι. Ωστόσο, η ανασφάλεια και η χαμηλή αυτοεκτίμηση τους κάνει επιρρεπείς στην αποπλάνηση, οπότε συγχέουν το ειδύλλιο με την αληθινή αγάπη. Η ανασφάλεια τους κάνει επίσης να φοβούνται την κριτική, την απόρριψη και την εγκατάλειψη και την αντιμετωπίζουν προσπαθώντας να είναι δοτικοί, ευχάριστοι, χρήσιμοι και γεμάτοι κατανόηση. Κάποιοι πιστεύουν ότι πρέπει να είναι ευγενικοί ακόμη και ενώ υπόκεινται σε εκμετάλλευση και κακομεταχείριση. Συνεπώς, ο θύτης είναι αυτός που καθορίζει τη σχέση, ενώ ο/η σύντροφός του απλά την αποδέχεται όπως είναι, απλά για να τη διατηρήσει. Θαυμάζουν την τόλμη του θύτη και την δύναμη που επιδεικνύει (τα χαρακτηριστικά που τους λείπουν) και απολαμβάνουν τον υποστηρικτικό ρόλο τους ενώ αισθάνονται ότι τους φροντίζουν.
Καθώς έχουν μάθει να ζουν ήδη μαζί με άλλους τύπους θυτών, παίρνουν συχνά τον ρόλο του βοηθού και του φροντιστή. Η αίσθηση ότι τους χρειάζονται, μοιάζει με την αγάπη. Τονώνει την αυτοεκτίμησή τους και τους διαβεβαιώνει ότι δεν θα τους εγκαταλείψουν ποτέ, γι αυτό και επιμένουν να παραμένουν σε κακοποιητικές σχέσεις.

Πού μπορεί να απευθυνθεί ένα άτομο που βρίσκεται σε κακοποιητική σχέση;

Οι Υπηρεσίες Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας της Ελληνικής Αστυνομίας λειτουργούν σε όλη την επικράτεια. Η Ελληνική Αστυνομία διαχειρίζεται κάθε περιστατικό βίας και ενημερώνει τις αρμόδιες δικαστικές αρχές, ενώ παράλληλα, παρέχει κατευθύνσεις και πληροφορίες στα θύματα κακοποίησης, για την αναζήτηση δομών στέγασης, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ψυχοκοινωνικής και νομικής υποστήριξης.
Αν είστε θύμα :
Καλέστε το 100.
Αν δεν μπορείτε να μιλήσετε, στείλτε γραπτό μήνυμα (sms) στο 100, με:
Ακριβή διεύθυνση
Ονοματεπώνυμο
Είδος επείγουσας ανάγκης (π.χ. «κινδυνεύει η ζωή μου», «δέχομαι βία από τον/τη σύζυγό μου»)
Εάν δεν μπορείτε εσείς να επικοινωνήσετε με το 100, ζητήστε από κάποιον άλλον να ειδοποιήσει τις Αρχές για εσάς (π.χ. από κάποιον οικείο ή τον γιατρό σας)
Αναζητήστε ιατρική περίθαλψη και πείτε στον γιατρό όλη την αλήθεια.
Υποβάλλετε μήνυση στο πλησιέστερο Αστυνομικό Τμήμα.
Για κατευθύνσεις και οδηγίες, τηλεφωνήστε ή στείλτε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) στις Υπηρεσίες Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας της Ελληνικής Αστυνομίας, που βρίσκονται σε όλη την επικράτεια.
Καλέστε τη γραμμή SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, που απευθύνεται σε γυναίκες, για ψυχοκοινωνική στήριξη, νομική συμβουλευτική και φιλοξενία σε ξενώνες. Επικοινωνία και μέσω e-mail στο sos15900@isotita.gr

Κάποιοι αναφέρουν «Γιατί μίλησε τώρα;» για ένα άτομο που υπέστη κακοποίηση. Ποια είναι η άποψή σας;

Ο κάθε άνθρωπος όταν νιώσει έτοιμος, σπάει τη σιωπή του. Ίσως μίλησε τώρα γιατί τώρα η κοινωνία είναι πιο έτοιμη όχι μόνο να ανοίξει τα αυτιά της, αλλά και τα μάτια της, σε όλα τα κακώς κείμενα που μέχρι τώρα παραβλέπαμε, δεν αντέχαμε να αντικρύσουμε, να συνειδητοποιήσουμε, να κατανοήσουμε, να δεχτούμε, να διαχειριστούμε, να προλάβουμε, να θεραπεύσουμε. Η ιστορία του διπλανού δίνει το έναυσμα και καλλιεργεί το θάρρος, για να μοιραστούν κι άλλοι τη δική τους ιστορία, αφού υπάρχει αλληλο-κατανόηση και αλληλο-υποστήριξη. Για όλα έρχεται η κατάλληλη στιγμή και τώρα μιλάμε για μία οργανωμένη, συλλογική και ουσιαστική δράση αλλαγής.
Εάν κάποιος έχει υπάρξει θύμα οποιασδήποτε μορφής βίας στη ζωή του ή αν έχει έστω μία στοιχειώδη δόση ανθρωπιάς μέσα του, μπορεί να καταλάβει ότι αυτό είναι κάτι που δεν το ξεχνάς ποτέ, επομένως, η άποψη που επικρατεί πως τώρα θυμήθηκαν αυτό που τους συνέβη κάποτε, καταρρέει εξ ορισμού. Ας μην ξεχνάμε τις σωματικές αντιδράσεις μας όταν αντιμετωπίζουμε μια απειλή ή ένα τραυματικό γεγονός. «Πάλη» ή «φυγή» (“Fight” or “flight”). Όταν το σύστημά μας αξιολογεί την κατάσταση της απειλής (πρόσωπο ή πράγμα) κι εκτιμά τις δυνατότητές μας να αντιδράσουμε απέναντι στον κίνδυνο θα διαλέξει την πάλη, εφόσον οι πιθανότητες να υπερνικήσουμε τον κίνδυνο είναι υπέρ μας, και τη φυγή εάν οι πιθανότητες είναι εναντίον μας. Υπάρχει όμως και μια τρίτη αντίδραση, η οποία συμβαίνει όταν το σύστημά μας δεν μπορεί να επιλέξει ούτε την πάλη ούτε τη φυγή. Σε συνθήκες όπου μουδιάζουμε ολόκληροι από το σοκ και τον φόβο και απλώς «παγώνουμε». Στην κυριολεξία. “Freeze”. Σε άτομα που έχουν υποστεί κακοποίηση, ιδίως σεξουαλική και σωματική, η αντίδραση του παγώματος συναντάται κατά κόρον. Οπότε για εκείνα, τη στιγμή της κακοποίησης, είναι φύσει αδύνατον να αντιδράσουν. Τα θύματα προσπαθούν συστηματικά να αποφύγουν οποιοδήποτε ερέθισμα συνδέεται στο μυαλό τους με το τραύμα. Συχνά αυτό το οποίο βιώνουν είναι τόσο οδυνηρό για το σώμα, το μυαλό και την ψυχή τους, που μπορεί να συμπεριφέρονται σαν να μην συνέβη ποτέ, να προσπαθήσουν να το απωθήσουν τελείως από το μυαλό τους, να μην το σκέφτονται, να μην το συζητάνε. Σαν να μην έγινε. Άρνηση. Σοκ. Είναι ένα από τα στάδια που περνάμε μέχρι να φτάσουμε στην αποδοχή κάποιας τραυματικής εμπειρίας, απώλειας ή άλλης ψυχοπιεστικής και έντονα δυσφορικής κατάστασης.
Επομένως, τα θύματα προσπαθούν να αποφύγουν ακόμα και για μεγάλο χρονικό διάστημα οποιαδήποτε ανάμνηση, σκέψη ή συναίσθημα που συνδέεται με το τραυματικό γεγονός, γιατί και η παραμικρή λεπτομέρεια τους κάνει να αναβιώσουν όλα όσα έζησαν. Αισθάνονται ντροπή και ενοχή γι’ αυτό που τους συνέβη, ρίχνοντας το φταίξιμο στον εαυτό τους, κάτι το οποίο συμβαίνει ακόμα πιο έντονα γιατί σαν κοινωνία έχουμε μάθει πρωτίστως να κατηγορούμε το θύμα και να ψάχνουμε τα λάθη στις δικές του αντιδράσεις και συμπεριφορές, οι οποίες «προκάλεσαν» τον θύτη. Είναι πόνος που δεν αντέχεται. Τα θύματα κακοποίησης αναπτύσσουν αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό τους και για τους άλλους. «Είμαι κακός», «εγώ έφταιγα», «μου άξιζε», «ο κόσμος είναι κακός κι επικίνδυνος», «πάντα θα είμαι θύμα», «δεν μπορώ να εμπιστευτώ κανέναν», «δεν μπορώ να μιλήσω σε κανέναν», «κανένας δεν θα καταλάβει», «κανένας δεν μπορεί να με βοηθήσει». Φόβος, θυμός, ενοχή, ντροπή, αηδία, θλίψη, άγχος, μοναξιά, ανασφάλεια, καχυποψία, είναι μόνο μερικά από τα συναισθήματα που μπορεί να βιώσει κάποιος.
Τώρα, πλέον, τα θύματα μπορούν να φέρουν τα τραύματά τους στο φως, να «απελευθερωθούν» από αυτά, να τα «επουλώσουν» και να νιώσουν μια κάποιου είδους κάθαρση. Να ξορκίσουν τον φόβο τους και τον φόβο όλων μας, γιατί όλοι μπορούμε να βρεθούμε στη θέση τους. Να δείξουν σε όλον τον κόσμο το κόστος που έχουν τα λόγια και οι πράξεις μας σε μια ανθρώπινη ψυχή, σε ένα ανθρώπινο κορμί και σε μια ανθρώπινη ύπαρξη.
Ας μάθουμε να μιλάμε, να ζητάμε βοήθεια. Να μην αποσιωπώνται τέτοια γεγονότα. Να δίνουμε τον απαιτούμενο χώρο και χρόνο σε κάποιον για να μπορέσει να μιλήσει γι’ αυτό που του συμβαίνει και να λάβει την απαραίτητη βοήθεια και καθοδήγηση. Ας είμαστε περισσότερο Άνθρωποι.
Αξίζουν συγχαρητήρια σε όσους μπόρεσαν να πάνε κόντρα στον φόβο τους και να ξύσουν παλιές πληγές, ακόμα και για εγκλήματα που πλέον έχουν παραγραφεί. Γιατί η δική τους ιστορία, το δικό τους παράδειγμα, τώρα μπορεί να κάνει τη διαφορά και να αποτρέψει/προλάβει ανάλογες εγκληματικές συμπεριφορές στο μέλλον.

Σας ευχαριστώ πολύ κυρία Αρβανίτη που απαντήσετε τόσο λεπτομερώς στις ερωτήσεις μου!

Share:
PREVIOUS POST
Ο ΤΡΟΧΟΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ
NEXT POST
ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟΥ

0 Comment

LEAVE A REPLY

Γεια σου! Αν θέλεις το κείμενο στείλε μου ένα μήνυμα στο hello@teamaria.gr :)

Μετάβαση σε γραμμή εργαλείων